BİLGE KAĞAN

(683-734) Ünlü Göktürk kağanı. Türk dilinin en eski örneklerinden biriyle hazırlanmış Orhun Yazıtları’nı diktirmiş ve yaklaşık 25 yıl Moğolistan’ı yönetmiştir.

Babası İlteriş Kutlug Kağan’dır. 8 yaşında babasını yitiren Bilge Kağan, amcası Kapağan Kağan tarafından büyütüldü. Bilge Kağan, amcası öldüğünde yerine geçen oğlu İnal’ı devirerek, 32 yaşında Göktürk Devleti’nin başına geçti. Devletin yönetimini ele alan Bilge Kağan, iyi bir devlet idaresi ve ordu oluşturdu. Bu ordunun başına kardeşi Kül Tegin’i, vezirliğe de Tonyukuk’u getirdi.

Bilge Kağan döneminde Göktürk Devleti’nin sınırları Çin’in Şan-Tung Ovası’ndan, İç Asya’da Karaşar bölgesine, kuzeyde Bayırku sahasından Ani Irmağı havalisi ve Batı Demir Kapı’ya (Ceyhun Irmağı’nın yakınında Semerkant-Belh yolu üzerinde) kadar ulaştı. Önce veziri Tonyukuk’u, sonra kardeşi Kül Tegin’i kaybeden Bilge Kağan’ı, Çinlilerle iş birliği yapan nazırı Buyruk-Cor tarafından zehirledi ve 734′de öldü.